دعای علقمه دعایی است که بعد از زیارت عاشورا خوانده می‌شود و شخصی به نام علقمه(علقمه از اصحاب امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام)) آن‌را روایت کرد.{1}
در دعاها و زیارت‌نامه‌ها، به وجود سلسله متصل و نیز احراز وثوق تمام راویان نیاز نیست، و همین‌که در کتاب معتبری نقل شده و محتوایی خلاف آموزه‌های دینی و واقعیات مسلّم در آن وجود نداشته باشد برای پذیرش آن کفایت می‌کند. در همین راستا از آن‌جا که زیارت علقمه در کتب معتبری؛ مانند مصباح شیخ طوسی نقل شده است؛ قابل پذیرش بوده و در محتوای آن نیز مشکلی به نظر نمی‌آید.
محمد بن خالد طیالسى از سیف بن عمیره نقل می‌کند که همراه با صفوان بن مهران و عده‌ای از اصحاب خودمان به سوى نجف حرکت کردیم. پس از پایان زیارت امام علی(علیه السلام)، صفوان صورت خود را به سمت حرم امام حسین(علیه السلام) کرد و به ما گفت از کنار سر مقدس امام علی(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام) را زیارت کنید، که امام صادق(علیه السلام) از اینجا به امام حسین(علیه السلام) سلام داد و من در آن وقت خدمت آن‌حضرت(علیه السلام) بودم. سپس صفوان همان زیارتى که علقمه بن محمد حضرمى از امام باقر(علیه السلام) در روز عاشورا روایت کرده بود را خواند و دو رکعت نماز نزد سر امام علی(علیه السلام) خواند و آن‌حضرت(علیه السلام) را وداع کرد و به جانب قبر امام حسین(علیه السلام) اشاره کرد و پس از زیارت او چنین وداع گفت:
«یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ یا کاشِفَ کرَبِ الْمَکرُوبِینَ یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ وَ یا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ وَ یا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَی مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ ....
دعای علقمه مشتمل بر مضامین و معارف بلندی است:
یاد خدا: «یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ یا کاشِفَ کرَبِ الْمَکرُوبِینَ یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ وَ یا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ وَ یا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَی مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یا مَنْ یحُولُ بَینَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ یا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِینِ ...». بسیاری از عبارات موجود در این فرازها در واقع بخشی از آیات قرآن کریم است.
توسل به اهل بیت(ع): در بخشی از این دعا، برای جلب توجه خداوند، پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) واسطه قرار داده می‌شود:
«أَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیینَ وَ عَلِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِحَقِّ فَاطِمَةَ بِنْتِ نَبِیک وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ فَإِنِّی بِهِمْ أَتَوَجَّهُ إِلَیک فِی مَقَامِی هَذَا وَ بِهِمْ أَتَوَسَّلُ وَ بِهِمْ أَتَشَفَّعُ إِلَیک وَ بِحَقِّهِمْ أَسْأَلُک ...».
دعا برای رفع اندوه و مشکلات و پرداخت دیون و نجات از فقر و ...:
«أَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکشِفَ عَنِّی غَمِّی وَ هَمِّی وَ کرْبِی وَ تَکفِینِی الْمُهِمَّ مِنْ أُمُورِی وَ تَقْضِی عَنِّی دَینِی وَ تُجِیرَنِی مِنَ الْفَقْرِ وَ تُجِیرَنِی مِنَ الْفَاقَةِ وَ تُغْنِینِی عَنِ الْمَسْأَلَةِ إِلَى الْمَخْلُوقِینَ ...».
سلام به امام علی (علیه السلام)وامام حسین (علیه السلام):در بخشی از این زیارت بعد از سلام به امام علی(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) از خدا خواسته می‌شود که این زیارت آخرین زیارت قرار داده نشود و بین او و آن‌حضرات(علیه السلام) جدایی نیندازد.
«یا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَیکمَا مِنِّی سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِی اللَّیلُ وَ النَّهَارُ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیارَتِکمَا وَ لَا فَرَّقَ بَینِی وَ بَینَکمَا...».
ثواب خواندن زیارت علقمه
امام صادق(علیه السلام) بعد از سفارش به خواندن این زیارت به صفوان فرمود: من ضامنم بر خدا برای هر کسی این زیارت را از راه نزدیک یا دور بخواند، زیارتش مقبول شود و سعی او مشکور و سلام او به آن‌حضرت(علیه السلام) برسد و محجوب نماند و حاجت او از سوی خدا به هر اندازه که باشد، برآورده شود و خدا او را ناامید برنگرداند.
هم‌چنین امام صادق(علیه السلام) به صفوان فرمود: این زیارت را از پدرم و پدرم از پدرانش، علی بن الحسین(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام)، امام حسن(علیه السلام)، امیرالمؤمنین(علیه السلام) و آن‌حضرت(علیه السلام) از رسول خدا(ص) و رسول خدا(ص) از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال با همین مضمون بیان نموده‌اند که خدا هر کسی با این دعا امام حسین(علیه السلام) را از راه نزدیک یا دور، زیارت کند، زیارت او را می‌پذیرم و در هر درخواست و به هر مقدار که باشد، شفاعت می‌کنم و خواسته‌ی او را می‌پذیرم و از نزد من ناامید و خسارت دیده باز نمی‌گردد؛ او را شادمان و با چشم روشن به برآوردن حاجت و بشارت به بهشت و آزادی از دوزخ و قبول شدن شفاعت او در حق هر کسی غیر از ناصبی که به ما اهل‌بیت(علیهم السلام) دشنام می‌دهد، باز می‌گردد.
جبرئیل نیز به رسول خدا(ص) گفت: خدا مرا به سوی تو برای سرور و بشارت تو و شادی و بشارت علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان از اولاد تو تا روز قیامت فرستاده است. پس مسرت تو و مسرت علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان(علیه السلام) و شیعه شما تا روز رستاخیز دائمی باد.
امام صادق(علیه السلام) به صفوان فرمود: هرگاه حاجتی داشتی، این زیارت در هر مکانی که هستی، بخوان و حاجت خود را از خدا بخواه که برآورده می‌شود و خلف وعده نمی‌کند.
[1]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 777 - 782، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 141
