در احکام توسط
در زمان های قدیم به خاطر سختی راه ها و مسافرت با شتر و اسب و ... مسافرت خیلی سخت بوده اما امروزه با وجود هواپیما و قطار و ... چه نیازی هست که نماز را شکسته بخوانیم؟

1 پاسخ

توسط

یکى از حکمت هاى این حکم، تخفیف است و این تخفیف یک هدیه الهى است که شامل برخى از مسافران مى شود و لزوماً ربطى به طولانى بودن و مشقت داشتن سفر ندارد. 

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) مى فرمایند: «ان الله تعالى وضع عن المسافر الصوم و شطر الصلاة.» [1] «خداوند متعال روزه و مقدارى از نماز را از مسافر برداشته است.» 

باید توجه داشت که یکى از حکمت ها - و نه علت تامه حکم شکسته شدن نماز و بطلان روزه مسافر - تخفیف است؛ در مواردى که به هر دلیلى خستگى یا مشقت نباشد، این حکم منتفى نمى شود. امام صادق(علیه السلام) از پدران خود(علیهم السلام) و آنان از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل کرده اند که: «خداوند متعال هدیه اى به من و امتم کرامت فرموده که به امت هاى گذشته نداده است، عرض کردند: آن هدیه چیست؟ فرمود: اجازه افطار روزه و نصف شدن نماز [نمازهاى چهار رکعتى ] در مسافرت؛ پس هر کسى چنین نکند هدیه خداوند را رد کرده است»[2]. حضرت على(علیه السلام) نیز مى فرمایند: «هر کس نماز را در مسافرت شکسته بخواند و روزه اش را افطار کند، تخفیف [و هدیه ]خداوند را پذیرفته و نمازش کامل است».[3] 

براى اینکه به این پرسش بهتر پاسخ دهیم، توجه شما را به چند نکته جلب مى کنیم: 

1. گرچه این روزها، وسایل نقلیه و ابزار مسافرت با گذشته فرق کرده است؛ ولى در عین حال هم اکنون نیز مسافرت داراى محذورات زیادى است. شما اگر به تجربه خودتان مراجعه کنید، ملاحظه خواهید کرد که اصولاً در سفر - به ویژه در میان راه - آن آرامش لازم وجود ندارد؛ به ویژه آنکه در سفر با وسایل سریع، دغدغه ها بسیار زیاد و فرصت اندک است. بنابراین با توجه به مشکلات زیاد و عدم آرامش، دستور قصر نماز مسافر و افطار روزه صادر شده است. 

2. خستگى ناشى از طول مسافت - که طبعاً با وسایل نقلیه در روزگاران گذشته دشوارتر بود - یکى از حکمت هاى مهم قصر نماز و افطار روزه است و نه آنکه تمام العلة باشد. نه در روایتى و نه به هیچ دلیل عقلى ما دسترسى پیدا نکردیم که دلیل قصر، منحصراً همین امر بوده است تا اشکال وارد شود که مشقت گذشته وجود ندارد و مسافر امروزی نباید نماز را قصر و روزه را افطار نماید، زیرا اولاً معمولا لازمه مسافرت مشقت است و ثانیاً مشقت علت تامه قصر نماز و افطار روزه نمی باشد. 

نکته: خوب است بدانیم که این عنایت و تخفیف الهی شامل کسانی که همواره در سفرند و اصولا سفر جزء برنامه زندگی آنها شده است و نیز اشخاصی که سفرشان سفر معصیت است، نمی شود؛ چون زمینه این تخفیف در آنها وجود ندارد.[4] قرآن کریم نیز بعد از آن که به وجوب روزه و الزام آن بر امت های پیشین اشاره می کند، می فرماید: « فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضًا أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیّامٍ أُخَرَ؛ و کسانی که از شما بیمار یا مسافر باشند روزهای دیگری را(به جای آن روزه بگیرند.»(بقره۱۸۳و۱۸۴) در قسمت آخر آیه بار دیگر به فلسفه تشریع روزه پرداخته می گوید: « یُریدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْر، خداوند راحتی شما را می خواهد و زحمت شما را نمی خواهد.»(بقره/۱۸۵) یعنی فرمان های الهی مانند اوامر حاکمان ستمگر نیست، بلکه در مواردی که انجام آن مشقت شدید داشته باشد وظیفه آسان تری قایل می شود و لذا حکم روزه را با تمام اهمیتی که دارد از بیماران، مسافران و افراد ناتوان برداشته است و آنها در ایام دیگری قضا کند تا از منافع روزه برخوردار شوند. پس فلسفه و حکمت قصر نماز در مسافرت و افطار و روزه در آن، براساس قرآن و سنت که هر دو از منبع اصلی احکام و معارف اسلامی باشد، تخفیف و هدیه ای است که خداوند سبحان برای بندگانش اعطا فرموده است.


[1]. کنزالعمال، ج ۸، ص ۵۰۳
[2]. وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۵۴۰
[3]. مستدرک الوسائل الشیعه، ج ۱، ص ۵۰۳
[4]. برای آگاهی بیشتر ر.ک: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۴، حکم نماز مسافر، ص ۹۷-۹۸

پرسشگران ـ سایت نسل جوان
یک سؤال بپرسید.







اینجا را کلیک کنید>

...